Ruanda'da Ticaret ve Yatırım

Ruanda’ya Dair Gerçekler

DÜNYA BANKASI’NIN İŞ YAPMA KOLAYLIĞI 2014 RAPORUNDA RUANDA DÜNYANIN EN HIZLI REFORMCUSU SEÇİLDİ

11 Kasım 2013 İşletmelerin kredi almasını, vergi ödemelerini ve yapı ruhsat izinlerini kolaylaştıran köklü değişiklikler Dünya Bankası ‘İş Yapma Kolaylığı Raporu’nda Ruanda’yı üst sıralara taşıdı. 2014 endeksinde, Ruanda Ukrayna’dan sonra dünyanın en çok iyileştirilmiş 2. Ülkesi olarak yer aldı ve Afrika’nın da iş yapma kolaylığı olan en iyi ikinci ülke sıralamasını Güney Afrika’dan devraldı. Listenin genelinde geçen sene 52. iken bu sene 20 sıra yükselerek 32. Sırada yer aldı.

‘Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler İçin Düzenlemeleri Anlamak’ adlı raporda ayrıca iş kurma, yapılandırma izinleriyle ilgilenme, mülkiyetin kaydı, kredi alma – yasal haklar, yatırımcının korunması, vergi ödemeleri, sınırlar ötesi ticaret ve aczin çözümlenmesi alanlarında yapılan ve Doğu Afrika Topluluğu ortak ülkeler arasında üstünlüğünü korumasını sağlayan 8 reformla Ruanda’nın geliştiği belirtildi.

2014 sonuçlarında Ruanda özel sektörünün karşı karşıya olduğu engelleri aşabilmek için hükümet kurum ve kuruluşları arasındaki işbirliğinin de öneminin de altı çizilmektedir.

Ticaret ve Sanayi Bakanı ve İş Yapma Kolaylığını Geliştirme Komitesi Başkanı Kanimba Francois şunları kaydetti:

“2014 sonuçlarıyla daha iyisini yapabileceğimiz, özellikle de daha zorlayıcı olan göstergelerde bile daha iyisini yapabileceğimiz yönünde inancımız arttı. Kurumlarımızın yapısında var olan İş Yapma Kolaylığı ruhuyla, inşaat sanayimizin temel zorluğuna eğilmek ve ayrıca arazi işlemlerinin gerçekleştirildiği internet tabanlı Arazi Yönetimi Bilgi Sistemi’yle arazi yönetimi işlerini geliştirmek amacıyla KCC Yapı Ruhsat İzinleri Tek Merkezi’mizi güçlendirme imkanı bulduk. Ancak yapacak daha çok şey var. Önümüzdeki 12 ay boyunca işletmelerin ve ticaretin Ruanda’nın ekonomik büyümesine ve sosyal dönüşümüne katkıda bulunması için ulusal reform ajandamızı sürdüreceğiz.”

Ruanda Kalkınma Kurulu ticaretin kalkınmamızın kalbi olduğunu göstermek adına, mevcut ortaklıkları güçlendirmeye ve farklı işletme paydaşlarıyla ve kuruluşlarla yeni ortaklıklar kurmaya devam edecek.

Yatırım Teşvikleri ve Vergi Yasaları Kabul edilen yatırımcılar Yatırım Yasalarınca verilen birçok imtiyaz ve teşvikten istifade edebilir. Bunlar içerisinde aşağıdaki hususlar yer almaktadır: İthal edilen bitki, makine ve ekipmanlarda ithalat gümrük vergilerinden ve satış vergilerinden muaf tutulma. İthalat vergisi sıfır olarak belirlenen mallar aksi takdirde ödenecek olan satış vergisinden muaf tutulurken; ithalat vergisi sıfır olarak belirlenmeyen mallarda, ithal edilen malların değerinin %5’i kadar tek bir taban ücreti normalde bu mallara uygulanacak olan tüm vergilerin ve gümrük vergilerinin bedeli olarak ödenir. Faaliyet gösterilen ilk yıl boyunca yatırım yapılan sermaye değerinin %30’u kadar yatırım indirimi. Eğitim, araştırma ve ürün geliştirme maliyetlerinin %50’sinin vergiye tabi olan gelir oranında ek indirim. İşletmenin faaliyet gösterdiği alana altyapı sağlama maliyetlerinin hepsinin karşılanması hakkı ve yatırımcının serbest bir ihracat ekonomi bölgesinde faaliyet gösteren ihracatçı olması durumunda ithal edilen ham maddeler için ödenen tüm gümrük vergileri ve vergilerde gümrük vergisinin iadesi. Ar&Ge maliyetlerinin %100’ünün silinmesi Ortak gümrük tarifesi, ham maddelerde ve sermaye ekipmanında %0; ara mallarda %15; bitmiş mallarda %25’tir. Sermaye ve karın ülkesine dönmesi anayasayla korunmaktadır. Stratejik sektörlerde ek parasal teşvikler. Daha fazla değer, teknoloji transferi sağlayacağı ve öncelikli sektörlerde yatırım yapacağı anlaşılan yatırımcılar ayrıca geliştirilmiş vergi ve yatırım teşvikleri alabilirler; diğer yanda da bir Serbest İhracat Ekonomisi İşleme Alanında faaliyet gösteren bir yatırımcı için de yüksek vergi indirimleri gibi ilave teşvikler mevcuttur.

Yabancı Yatırımcılar İçin Kilit Noktalar

Artılar

• Barış ve Siyasi İstikrar
• Pazar ekonomisi için kararlılıkla çalışan yatırımcı dostu hükümet
• Çok düşük yolsuzluk oranı
• Çeşitli gelişmiş ülke pazarlarına erişme seçeneği
• Doğu Afrikalı komşu ülkelere oranla daha yüksek kaplanmış yol oranı
• Ruanda’nın 100 milyondan fazla nüfusuyla daha geniş bir Pazar erişimi sağlayan Doğu Afrika Topluluğu’nun üyesi olması

Fırsatlar

• Çay, kahve, meyve ve çiçek gibi tarım ürünlerinin ihracatı
• Doğa turizmi
• Orta Afrika bölgesi için hizmetlerin geliştiği merkez
• Ruanda ve DKC pazarları için imalat

Eksiler

• Doğu Afrika Topluluğu’na üye bir ülke olarak Doğu Afrika bölgesi ve Batı Afrika bölgesinin kesişim noktasında ‘kara bağlantılı’ bir dağıtım merkezi niteliği taşımasıyla birlikte gelen artılar, kara ile çevrili olmasından kaynaklanan yüksek enerji ve ulaştırma maliyetleri dolayısıyla azalmaktadır.
• 1994 soykırımı sonucu vasat bir durum olan düşük vasıf seviyeleri,
• Yetersiz altyapı

Tehditler

• Doğu Afrika Topluluğu üyesi komşu ülkelerin benzer stratejileri/politikaları

Ruanda’da İşletme Kaydı

Ruanda tüm Doğu Afrika ve belki de dünyada işletme kaydı ve iş kurma konusunda en az prosedüre ve en hızlı sürece sahip ülkedir.

Ruanda’da işletme kaydı yapmak için aşağıdaki adımlar izlenmektedir.

İşletmenizin kayıt işlemini internet üzerinden http://org.rdb.rw/  buradan veya Ruanda’nın başkenti Kigali’de yer alan Ruanda Kalkınma Kurulu’nun bir birimi olan Kayıt Müdürlüğü’nde (tam adresi için aşağıdaki bağlantılara bakınız) yapabilirsiniz.

RUANDA KALKINMA KURULU’NDA ŞİRKET KAYDIYLA KAYIT:

Ruandalı işletmeler şahıs şirketi, şirket veya yabancı bir alt kuruluş/şube olarak kaydedilebilir. 

Şahıs şirketlerinden istenen belgeler:

• Şahsın isminin belirtildiği bir başvuru yazısı
• Doğum yeri ve tarihi
• İkametgah ve yasal adres
• Milliyet, cinsiyet, medeni hal; evli olunması durumunda eşinin adı ve evlilik mülkiyet anlaşması
• Evlilik mülkiyet anlaşmalarının müşterek mülkiyet esasına dayandığına dair eşinin rızası,
• Ticari şirketin adı ve varsa ticari markası,
• Yapılacak ticari faaliyetler
• Ticari şirketin merkez ofisi; iflas halinde Ruanda mahkemeleri veya yabancı mahkemelerce başvuru sahibine sunulan mahkeme kararı
• Varsa beyan öncesinde depozitin yer ve tarihini belirtecek şekilde sunulan ticari markalar ve iki adet pasaport fotoğrafı.

Şirketler Yasasına göre dört çeşit şirket kurulabilse de uygulamada genellikle ilk ikisi kurulmaktadır:

I. Limited Şirket

Bir limited şirket hisseleriyle sınırlı olmak üzere gerçek veya tüzel kişilerce kurulur. Asgari başlangıç sermaye payının 500 000 Rwf yani 850 USD olması gerekmektedir. Limited şirketin en az 2, en fazla da 50 ortağı olabilir. Özel Şirketler bankacılık, sigortacılık, finans ve finansal kiralama faaliyetlerinde bulunamazlar. Bu sektörlerde faaliyet göstermek isteyen yatırımcıların halka açık şirket kurması gerekmektedir.  

II. Halka Açık Limited Şirket

Halka Açık Limited Şirket hisseleriyle sınırlı olmak üzere gerçek veya tüzel kişilerce kurulur.  Asgari başlangıç sermaye payının yüz milyon Ruanda frankı (100 000 000 Rwf) yani 170 000 USD olması gerekmektedir. Halka Açık Limited Şirket faaliyet göstereceği iş alanında, ortak sayısında ve borsada payını listeleme konusunda herhangi bir sınırlandırmaya tabi değildir ancak toplam ortak sayısı en az yedi olabilir.

III. Limited Ortaklık

Ortaklık birlikte iş yapmak isteyen iki veya daha fazla birey tarafından oluşturulur. Bireyler ortaklık adı altında beraber faaliyet gösterse de ortaklığın borçlarına kendi adlarına bireysel olarak sorumludur. Ortaklığın yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda ortaklığın mülklerinin yanında kişilerin diğer tüm mülkleri de alacaklılarının erişimine açıktır.

IV. Ticari Ortaklık

Ticari ortaklıkta iki tür ortak vardır. İlki esasen limited ortaklığa benzetilebilir. İkincisi de ortaklığın meseleleriyle faal bir şekilde ilgilenmeyen bir yatırımcıdır. Yatırımcı ortaklığın borçlarından yatırım yaptığı oranda sorumludur.

ŞİRKET KURULUŞ SÖZLEŞMESİ

Şirketlerin Şirket Kuruluş Sözleşmesi hazırlayıp Noter’de onaylatması ön şarttır. Noterlik hizmetleri Adalet Bakanlığı’nda (MINIJUST) bulunan Ruanda Kalkınma Kurulu’nun (RDB) Tek Merkezi’nde ve ülkenin diğer şehirlerinde verilmektedir.

Şirket Kuruluş Sözleşmesi’nin noter onay tutarı şu işlem uygulanarak belirlenir: (800 Rwf x sayfa sayısı x nüsha sayısı + 2500 Rwf)

Bir nüsha Noter’de, bir nüshası RDB Genel Müdürlüğü’nde ve bir nüshası da yayınlanmak üzere Resmi Gazete Birimi’nde tutulur.

Sözleşmenin noter tarafından onaylanması 30 dakika sürmektedir.

ŞİRKET KURULUŞ TESCİLİ

Şirket kuruluş tescili; Tescil Müdürlüğü’ne yazılmış bir başvuru mektubu, Ruanda Ulusal Bankası’na yatırılan tescil ücretinin ödendiğine dair dekont ve Şirket Kuruluş Sözleşmesinin üç kopyasıyla birlikte Ruanda Kalkınma Kurulu’nda Şirket tescili biriminden alınır.

ALT KURULUŞ/ŞUBE KURULMASI

Ruanda’da bir şube veya alt kuruluş kurmak isteyen yabancı şirketler, şube açma izni için Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’na; kayıt için de şirket tescili almak için Ruanda Kalkınma Kurulu Tescil Müdürlüğü’ne başvurur.

Ruanda’da yatırım yapacaklarına dair şirket genel kurulu kararı, ana şirketin şirket kuruluş sözleşmesi ve şirket kuruluş tescili gereklidir.

Maliyet ve zaman:

İkincil ruhsatlama işlemleriyle düzenlenen ve standart prosedürle yürütülen olmak üzere iki tür işletme vardır.

Standart prosedürle yürütülenler için işletmenin türüne bağlı olarak 12 000 Rwf ila 100 000 Rwf arasında değişen ücretler ödenmektedir.

Ücret tarifesini Ruanda Kalkınma Kurulu’nun şirket tescili bölümünden öğrenebilirsiniz. Şirket kuruluş tescilinin alınması 1-2 gün sürebilmektedir.

TİCARİ MARKA VE TİCARİ ÜNVANIN KAYDI

Ticari marka ve ticari unvanlar Ruanda Kalkınma Kurulu Tescil Müdürlüğü’ne yazılmış bir yazıyla birlikte kaydedilir.

En fazla 8 cm yüksekliğinde ve 10 cm genişliğinde 4 adet marka simgesinin kopyası ve tüm kategoriler için olmak üzere 18 000 Rwf başvuru ücreti.

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ (STK) KAYDI

I. Yerel Sivil Toplum Kuruluşları

Yerel bir STKnın faaliyetlerini yürütmek istediği ilden onay alması, kuruluş yasası ve Yerel Hükümetler Bakanlığı’na (MINALOC) kayıtlı olması gerekmektedir.  

II. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları (STK)

Uluslararası STK Göç İdaresi’nce kaydedilir.

Başvuru, Göç İdaresi Müdürlüğü’ne yazılmış bir başvuru mektubu ve ekte aşağıda belirtilen belgelerle yapılır:

• Detaylı bir eylem planı
• USTK’nın fon kaynağını bildiren belge
• Yıllık bütçesi
• USTK’nın faaliyet gösterdiği illerin işbirliği yaptığına dair belge
• İcracı bakanlıktan/bakanlıklardan tavsiye mektubu
• USTK’nın kuruluş sözleşmesi
• USTK programıyla Toplum Geliştirme Planı (CDP) arasındaki ilişkiyi gösteren belge
• Doğru bir şekilde doldurulmuş Envanter Formu

BANKA HESABI AÇMA:

• Şirketten, hesaba imzaları tayin eden Genel Müdür’ün yazdığı yazı istenir.
• Şirket kuruluş sözleşmesinin noter onaylı bir nüshası.
• Şirket kuruluş tescili, hesabın imza sahiplerinin pasaportu/kimlik belgesi ve imza sahiplerinin birer pasaport fotoğrafı.

Ruanda’da faaliyet gösteren yedi tane ticari banka vardır. Bu bankaların isimleri aşağıda verilmektedir:

• Commercial Bank of Rwanda (Citibank N.A ve ING Belçika NVISA)
• Access Bank (Fortis bank- Belçika, Citibank N.A- Londra-Birleşik Krallık)
• Banque Populaire du Rwanda ( Rabobank Hollanda)
• Banque de Kigali (Banque Nationale du Canada, Intesa-İtalya, Fortsi Bank-Belçika, Deutsche Bank-Almanya ve Bankers Trust Co. NY)
• Cogebanque
• Ecobank(Citibank N.A, Standard bank of South Africa ve DZ Bank Frankfurt)
• Kenya Commercial Bank (KCB)
• Fina Bank (Citibank N.A ve Commerz Bank Frankfurt).

Maliyet ve zaman:

Banka hesapları hemen açılmakta ve herhangi bir ücret alınmamaktadır.

RUANDA GELİR İDARESİNE KAYIT

I. Vergi Kimlik Numarası

İşletmenin tescilinden sonraki yedi gün içerisinde şirketlerin ve şahısların vergi kimlik numaralarını almak için Ruanda Gelir İdaresi’ne kayıtlarını yaptırmaları gerekmektedir. Kayıt işlemi ve vergi kimlik numarasının alınması 30 dakika sürmektedir.

II. Katma Değer Vergisi

Bir mali yılda 20 000 000 Rwf üstünde veya bir önceki takvim çeyreğinde 5 000 000 Rwf ciro yapan işletme faaliyetlerinde bulunan şirket veya şahısların, yasa gereği yıl bitiminden veya yukarıda bahsedilen çeyreğin bitiminden itibaren yedi gün içerisinde Ruanda Gelir İdaresi’ne KDV kayıtlarını yaptırmaları gerekmektedir.

Yasa gereği KDV kaydı yaptırması gerekmeyen şahıslar/şirketler gönüllü olarak da kayıt yaptırabilir.

RUANDA KALKINMA KURULUNA KAYIT

Ruanda Kalkınma Kurulu yatırımcıların Ruanda’da yatırım projelerini gerçekleştirmelerini kolaylaştırmaktan sorumlu temel Hükümet Kuruluşudur.

Ruanda Tek Merkezi

Ruanda Kalkınma Kurulu, yabancı ve yerli yatırımcıların yatırım projelerini gerçekleştirmeleri için gerekli olan temel hızlandırmaları ve hizmetleri almalarını sağlayan bir Tek Merkezi yürütmektedir.

Yatırım kayıtlarının yapılması amacıyla Doğu ve Güneydoğu Afrika Ortak Pazarı’ndan (COMESA) gelen yatırımcılara Ulusal Hizmet sunulur ve diğer yabancı yatırımcılar için asgari sermaye yatırımı 250 000 USD olarak belirlenirken bu yatırımcılar için 100 000 USD olarak belirlenir.

Bu girişim yatırımcıya gerekli izinleri ve onayları alıp projelerini hızlı bir şekilde uygulamaları için hem zaman hem para bakımından kazanç sağlar. Ruanda Gelir İdaresi (RRA), Göç İdaresi, Ruanda Çevre Yönetimi İdaresi (REMA) ve Arazi Bakanlığı’ndan temsilciler bu amaç için Ruanda Kalkınma Kurulu’nda bulunmaktadır.

Yatırım Belgesi İçin Başvuru

Yatırım belgesi için Ruanda Kalkınma Kurulu’na İşletme Planı, Şirket Kuruluş Sözleşmesi’nin noter onaylı nüshası ve Şirket Kuruluş Tescili’nin bir nüshasıyla birlikte başvuruda bulunulur.

Kurulun, yasa gereği yatırım belgesini 10 iş günü içerisinde vermesi gerekmektedir.

Kurulun 3 iş günü içerisinde müşterilerine belgeyi verme yönünde kararlı bir tutumu vardır.

Yatırımcıların aşağıdaki bilgilerin belirtildiği bir yazı sunması gerekmektedir:

• Sunulan ticari şirketin adı ve adresi ve şirketin yasal yapısı
• Faaliyetlerinin başlama tarihi
• Sunulan işletme faaliyetinin yapısı ve sermaye yatırımının seviyesi
• İşe alınacak tahmini kişi sayısı ve oluşturulacak iş kategorileri
• Proje tarafından kullanılacak yerel ölçekte sağlanan kaynaklar
• Yeni teknolojinin transferine dair öngörü
• Atıkların cinsi ve hacmi şirketin faaliyetleriyle ortaya çıkacaktır.
• Yönetimine dair sunulan yöntemler (Çevreye Etki Değerlendirmesi)
• Yatırımcının Ruanda Kalkınma Kurulu’ndan beklediği desteğin ve yardımın özellikleri

İşletme başvuru mektubuyla birlikte yatırımcının aşağıdaki detayların belirtildiği işletme planı/geçerlilik çalışması sunması gerekmektedir:

• Projenin idari özeti
• Proje destekçisinin/destekçilerinin tanıtımı
• Projeye dair artalan bilgisi
• Pazar çalışması veya Pazar analizi
• Beş yıllık yatırım planı, kredi/özsermaye sağlanması
• Öngörülen 5 yıllık gelir ve giderler
• Öngörülen beş yıllık bilanço
• Öngörülen 5 yıllık nakit para akışı
• Geri ödeme dönemi, net bugünkü değer (NBD) ve iç karlılık oranı (İKO)
• Banka kredisi için borç amortisman şeması (varsa)
• Proje uygulama şeması/planı ve işletme planında yapılan varsayımlara dair açıklamalar.

Yatırım kaydı için başvurusu onaylanan yatırımcıların onaydan sonra 500 USD ödemesi gerekmektedir.

Serbest Bölge Faaliyetleri

Ruanda Kalkınma Kurulu Ruanda’daki serbest bölgeleri düzenlemek ve yönetmekle sorumludur. Ancak serbest bölgelerin günlük faaliyetleri Ruanda Kalkınma Kurulu’yla anlaşılan özel koşullar doğrultusunda özel şirketler/şahıslar tarafından denetlenmektedir.

Serbest bölge, işletmelerin ham madde, makine, ekipman veya parçaları gümrük vergisine tabi olmadan ithal edebildikleri sınırları belirlenmiş ve resmi gazetede yayınlanmış bölgelerdir. Serbest bölgede bulunan işletmeler kurumsal vergileri ve diğer tüm vergileri ödemekten muaftır.

Bir işletmenin serbest bölgede serbest bölgede faaliyette bulunabilmesi için:

• Ürünlerinin en az %80’ini ihraç eden imalat şirketi olması gereklidir.
• Mallarının en az %80’ini tekrar ihraç eden bir ticari işletme olması gerekmektedir.
• Hizmet ihracatı alanında profesyonel finansal veya teknik bir yatırım işletmesi olması gerekmektedir.

       Bir işletmenin Serbest Bölge’de faaliyet göstermesi için onaylama kriterleri:

• Şirketin özelleşmiş ve yüksek nitelikte teknik bilgi gerektiren işler oluşturması gerekmektedir.
• Üretim faaliyetlerine bol miktarda yeni yatırımlar yapılmalıdır.
• Modern teknolojiyi ve diğer bilgileri getirmelidir.
• Yatırımları ve ihracatı çeşitlendirmeli ve yaymalıdır.
• O bölgede üretilen ham maddeleri kullanmalıdır.
• Ekonomide bağlantılar oluşturmalı ve çevreye etki değerlendirmesi yapmalıdır.

Ruanda’da ofisi bulunan uluslararası şirketler:

Ruanda’da ofisi bulunan uluslararası bir şirket görevi ve sorumluluğu tüm dünyadaki alt kuruluşları/şubeleri/distribütörleri/müşterileri için faaliyetleri uyumlu bir şekilde yürütmek olan bir şirketin bünyesindeki ayrı bir yasal kuruluştur.

Uyum içinde yürütülen faaliyetler genel olarak genel yönetim, planlama ve eşgüdüm; ham maddelerin, parçaların veya tamamlanmış ürünlerin sağlanması; teknik destek ve bakım; pazar denetimi ve satış geliştirme; veri bilgi yönetimi; mali yönetim; kurumsal ve finansal danışmanlık; araştırma ve geliştirme; eğitim ve personel yönetimi olarak sıralanabilir.

Ayrıca tüm dünyadaki kurumsal ofisleri ve alt kuruluşları/distribütörleri/müşterileri arasındaki iletişim kanalıdır. Şubeleri faaliyet gösteren uluslararası şirketler bağımsız şirketlerdir yani imalat veya lojistik gibi farklı kurumsal faaliyetleri gösteren şirketler değillerdir.

Ruanda’da faaliyet gösteren şubeleri olan şirketler de serbest bölgede faaliyet gösteren şirketlerle aynı ayrıcalıklardan yararlanırlar.

Ruanda’da şubesi olan uluslararası bir şirket olma hakkını kazanmak:

Ruanda’da şubesi olan bir Uluslaşası şirket olma hakkını kazanmak için şirketin hem taşınabilir hem de taşınamaz değerlere en az 2 000 000 USD yatırım yapması, Ruandalılara istihdam ve eğitim sağlaması, bir Ruanda ticaret bankası aracılığıyla yılda 5 000 000 USD değerinde uluslararası finansal işlem yapması, geçerli ve sabit bir iş yeri kurması, Ruanda’da yılda en az 1 000 000 USD harcama yapması, aşağıdaki hizmet alanlarının en az üçünü ülkede gerçekleştirmesi gerekmektedir:

• Genel yönetim
• Planlama ve eşgüdüm
• Ham maddelerin, parçaların veya tamamlanmış ürünlerin sağlanması
• Teknik destek ve bakım
• Pazar denetimi ve satış geliştirme
• Veri bilgi yönetimi
• Mali yönetim
• Kurumsal ve finansal danışmanlık
• Araştırma ve geliştirme
• Eğitim ve personel yönetimi

İnşaat projesinin tescili:

Yatırım kaydı için, yatırımcıdan işletme planı, yetkililerce verilen imar izni, yetkililerce onaylanan metraj defter, binanın ve gerçek planın çizimi istenmektedir.

Tescil için uygunluk:

İnşaat projesinin bir milyon sekiz yüz bin Amerikan doları (1 800 000 USD) değerinde, 24 ay içerisinde tamamlanmış olması gereklidir. Ülkedeki inşaat malzemeleri kullanılmalı, sözleşme vergi ödeyen ve Ruandalıları işe alan şirketlerle yapılmalıdır. Ve tabii ki ayrılan arazi kullanılmalı ve çevreye etki değerlendirmesi yapılmalıdır.

Uganda ile ilgili bir fıkra

Uganda'lı bir arkadaşımın paylaştığını bir fıkra. Üzgünüm çevirecek vaktim yok . 

In Japan they invented a machine

that

catches thieves; They took it out to

different countries for a test. In

U.S.A, in 30 minutes, it caught 20

thieves;

UK, in 30 minutes it caught 500

thieves;

Spain, in 20 minutes it caught 25

thieves;

Ghana,in 10 minutes it caught

6,000

thieves;

Kenya in 7mins it caught

20,000thieves,

Uganda, in 5 minutes the machine

was stolen.

Welcome To RUANDA

Uganda'dan Ruanda'ya taşınalı 2 ay oldu ama sizlerle paylaşmak istediğim birçok gözlemim ve tecrübem var. 

İlk olarak söyleyebileceğim sadece 21 sene önce 1.000.000 a yakın insanın vahşice katledildiği Ruanda'da ön yargılarınızı tamamen ortadan kaldıracak bir hava var. 

Ruanda bu yaşanan soykırımdan dersini çıkartmış ve asla yeni bir trajedinin oluşmasına müsaade etmeyecek şekilde önlemlerini almış. 

Ruanda Güvenli mi?

Ben hayatımda kendimi hiçbir ülkede bu kadar güvenli ve özgür hissetmedim!

Cinayet,kapkaç,darp,adam kaçırma,tecavüz; 

Türkiye'de artık sıradanlaşmış bu olaylara burada rastlamak gerçekten zor.  

Ruanda'da güvenliğe verilen önemi kelimelerle ifade edebilmem mümkün değil. 

Özellikle şehir merkezinde sadece 25 metre aralıklarla bekleyen 1000 lerce asker veya polis görebilirsiniz.

Sizi gördüklerinde selam veren ya da gülümseyen bu askerler bırakın sizi rahatsız etmeyi her fırsatta " sizin için orda olduklarını" ifade eden davranışlar sergilerler. 

   

Ruanda'da hırsızlık yaygın. Hırsızlığa karşı tedbirli olun ve güvenlik görevlisi bulunan bir site veya apartmanda oturmaya gayret edin. Bahçeli bir evde kalıyorsanız bir köpek edinin. Aksi takdirde davetsiz misafirleriniz olacaktır. 

Eğer ki Ruanda'ya uçak ile geldiyseniz Kigali hava limanından şehir merkezine taksiyle gitmeniz gerekmektedir. Size maliyeti 20$-25$ olacaktır. 

Şayet komşu ülkelerden otobüs ile geldiyseniz son durak Niyabugogo otobüs terminalidir. 

Terminalden yaklaşık 5 km mesafedeki Kigali merkeze gitmek için 4 farklı alternatifiniz olacaktır. Maliyetleriyle birlikte;

Özel taksi 4.000 - 5.000 rwf

Toplu taşıma - 150 rwf

Motorlu taşıma   -  300 rwf

Yürüyerek     - Free of charge

Güvenli ve ucuz olması sebebiyle tüm yolculuklarımı toplu taşıma ile yapıyorum. 

Ruanda'nın para birimi Ruanda Frank'ıdır (rwf) . 

100 USD = 75.000 rwf dir. 

Ancak sondaki 3 sıfır sizi yanıltmasın . Ruanda Frank'ı ; USD'den daha değerlidir. Bir örnekle anlatmam gerekirse içeçeğiniz bir kahvenin ortalama fiyatı 1.500 Franktır. Eğer bu ödemeyi USD ile yapmak isterseniz 2 USD ödemeniz gerekir. Ruanda'nın para birimine çabuk alışmanın en kolay yolu; 100 USD = 75 rwf gibi düşünmektir.

Bu denli değerli bir para birimi kullanmasına rağmen tüm ekonomik dengeleri sağlamış olması gerçekten ilginçtir. 

Uganda'da 100 USD ile 12 gün krallar gibi yaşayan ben; Ruanda bu parayı bir hafta içinde tüketiyorum. 

Bunun en büyük sebeplerinden birtanesi Ruanda'da iç üretimin yok denecek kadar az olmasıdır. 

Süpermarkete girdiğinizde yerel üretim olan bir ürün görebilmeniz çok zordur.

Ürettikleri Çay, kahve,kakao gibi ürünleri 

Avrupa ülkelerine ihraç ettikten sonra, işlenmiş ürünü 4 katı fiyata geri almaktadır. 

Ruanda'da Ev Kiraları 

Eğer Kigali merkezden uzak,güzel,bakımlı bir ev tutmak istiyorsanız kiralar 300.000 Frank'tan (400$) başlamaktadır. Eğer merkeze yakın oturayım derseniz 600$-1000$ doları gözden çıkartmalısınız. Ev sahipleri genelde 2-3 aylık peşin ödemenin yanısıra 1 aylık depozito almadan anlaşmaya varmıyorlar. 

Ruandalıların Evleri

Ruandalıların yaklaşık %95'i ise sadece içinde uyumak için 2 veya 3 odanın bulunduğu; tuvalet,banyo ve mutfağın dışarıda olduğu evlerde kalmaktalar. Bu evler için aylık 35.000 Frank'tan başlayan kiralar ödemekteler.

    Evlerde kettle,tüp,çamaşır makinesi vb enerji harcayacak aletler görebilmek çok mümkün değildir. Tüm ısıtma ihtiyaçlarını kömür ile karşılamaktalar.

    Klasik bir Afrika mutfağından farklı olarak ; geniş, aynı anda 4 farklı yemek pişirebileceğiniz lüks bir mutfak.

    Seyyar kapılı bir banyo. Vanalar nerde diye sormayın. Tabiki leğenlerle duş alıyorlar. 

Sıcak su mu? Kesinlikle olmaz. Soğuk suyla çok mutlular. 

Tuvalet resmi koymak istemedim!

Banyonun yerde kocaman bir deliği olanını düşünün.

Ruanda'da Beslenme

Şayet dışarıda kaliteli ve temiz yemekler yemek istiyorsanız Kigali'de yer City Tower Avm'nin restoran bölümüne gitmenizi tavsiye ederim. Menüler 5.000-10.000 franc arasında değişmekte. 

   Şayet benim gibi kısıtlı bir bütçeniz varsa, Kigali merkezde yer alan HALALUYA restoranda 1.200 Franc ödeyerek açık büfe yiyebilirsiniz. 

Genel beslenme tarzları karbonhidrat üzerine olduğu için açık büfede de patates ve türevlerini bulacaksınız.  

2 aydır öğle yemeklerimi düzenli olarak oradan yemekteyim . 

Tavsiye ederim.

RUANDA'DA GÖRÜLMESİ GEREKEN YERLER

Volcanoes National Park

Akagera National Park

Lake Kivu

Nyungwe National Park

Karongi

 

 

 

Ruanda'da Bulunan Elçilikler

• Turkish Embassy in Kigali
  
  In the process of opening
  c/o Kigali Serena Hotel
  KN 3 Av.
  P.O. Box 7468
  Kigali
  Rwanda
• • (+250) 788 184 500
    (+250) 252 597 100
  • • 
      

Embassy of the Federal Republic of Germany in Rwanda 

B.P. 355

KN 27 ST/5

(previously 10, Avenue Paul VI)

Kiyovu, Kigali

Telephone  : +250 280 575 141, +250 280 575 222

The United States Embassy in Rwanda 

2657 Avenue de la Gendarmerie (Kacyiru)
P.O. Box 28 Kigali/RWANDA

 Phone: (+250) 252 596 400

Uganda'da Yaşam ve Uganda Hakkında Herşey

16 ay kadar süren Uganda maceradan önemli olduğunu düşündüğüm birkaç bilgiyle başlamak isterim. 

Uganda Nerede

Uganda Afrika kıtasının doğusunda yer alan bir ülkedir.

Uganda'nın komşuları Güney Sudan,Kenya,Tanzanya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Ruanda'dır.

Ekvator çizgisi ülkenin güneyinden geçmektedir.

Uganda'nın Nüfusu ve Uganda'nın Resmi Dilleri

Uganda'nın nüfusu 2013 tahmini verilerine göre 35 milyondur. Resmi dilleri Ingilizce ve Swahili'dir. Bunun dışında ülke genelinde kabilelerin konuşmakta olduğu 50'nin üzerinde farklı dil vardır. 

Uganda'daki Mezhepler

Nüfusun %85 Hristiyan , %12'si Müslüman ve diğer dinler %3'tür.

Uganda Vizesi ve East Africa Touristic Visa

Uganda vizesi kapıdan alınabilmektedir. Pasaportunuzun 6 ay geçerliliği olması yeterlidir. Alacağınız vizenin türünün işlemlerinizi yapacak memurun insiyatifine kalmıştır. Başlıca vize türleri :

Tek girişli 30 günlük vize 100 USD 

Çok girişli 90 günlük vize 100 USD 

East Africa Touristic Visa (Doğu Afrika Turist) vizesi çok girişli 90 günlük ve 100 USD dir. 

Doğu Afrika Turist Vizesi: Tek bir vizeyle, 3 ay boyunca çok girişli olarak Uganda,Kenya ve Ruanda arasında seyahat edebilme olanağı sağlar. 

Eğer ki Uganda'ya 3 ay içinde tekrar dönülmesi planlanıyorsa veya Uganda'dan Kenya ya da Ruanda'ya geçilecekse Doğu Afrika vizesi almanız gerekmektedir. Aksi takdirde yolculuk edeceğiniz ülke için tekrardan vize ücreti ödemeniz gerekir. Uganda'daki görevli memurdan Doğu Afrika vizesi talep ederseniz size Kenya veya Ruanda'ya uçak biletiniz olup olmadığını soracaktır. Eğer biletiniz yoksa size bu vizeyi vermek istemeyecektir. 

Ülkeye giriş yaptığınızda ilk yapacağınız iş döviz bozdurmak olacaktır ve doları tercih etmenizde fayda var. 

100$ yaklaşık 330.000 ush (Uganda Shilling) yapmakta ancak şeytanın bile aklına gelmeyecek bir uygulama var. 

Şayet 50$ usd'den küçük banknotlar bozduracaksanız veya dolarınızın yılı 2006 dan küçükse USD-Uganda Shilling paritesi  normalde 1 USD = 3.300 ush iken 1usd =2.500 ush olarak hesaplanıyor. 

Özetlemek gerekirse ;

Tek parça 100 USD bozdurursanız elinize 330.000 ush geçer. 

Küçük banknotlarla toplamda 100 USD bozdurursanız eline 250.000 ush geçer. 

Yani yok yere 80.000 ush kaybedersiniz.

Döviz bürosundan ayrılmadan önce mutlaka bozdurduğunuz parayı kontrol edin. Ellerine bir şekilde geçen sahte paraları imha etmek yerine şanslarını deneyip turistlere yutturmaya çalışıyorlar. 

Sahte paranın kalitesi çok düşüktür, kağıdını elinize aldığınız anda hemen anlarsınız. 

Ulaşım

Entebbe Havalimanı'ndan Kampala  (32 km).

Havalimanındaysanız taksi kullanmak zorundasınız 70.000 - 80.000 ush civarı ödemeniz gerekir. 

Eğer Entebbe merkezdeyseniz küçük dolmuşlarla 3000 ush , özel taksi tutarsanız 60.000 ush civarında  ödeyerek Kampala'ya gidebilirsiniz.

Konaklama 

Kaliteli otel ve pansiyonları mevcuttur. Gecelik 100.000 ush den başlayıp 1.200.000 ush'ye kadar seçenekler mevcut. 

Her caddede 5-10 tane bulabileceğiniz, mutlu çifterin genelde 1 saat için kiraladıkları Guest House larda (Misafir Evi) gecelik 50.000 ush ye konaklayabilirsiniz. Ancak bitlenme ihtimaliniz yüksektir. 

Entebbe bölgesinde, Birleşmiş Milletler kampı olmasından ve çalışanlarının sinir bozucu rakamlarda maaş almasının yanısıra kira desteği almasından dolayı Entebbe'deki kira ücretleri İstanbul ile yarışır hale geliyor. Ev kiraları vasat bir ev için 400.000 ush den başlayıp lüks bir ev için 12.000.000 ush ye kadar çıkabiliyor. 

+Telefon ve internet hizmetlerinin ucuz olması.

Günlük 100Mb internet 1.000 ush

Internet bağlantı hızında en iyi operatör Africell.

Uganda'da ve aynı zamanda Afrika'da en çok tercih edilen operatör ise MTN.

+ 11 ay boyunca yazı yaşamanız. Mükemmel ve tertemiz havası. 

+Her canım sıkıldığımda biraz muz ve 100 gram fıstık alarak gittiğim hayvanat bahçesi ve parkları. (Maymunlarla vakit geçirmek bana terapi gibi geliyor)

+Ucuz, organik ve adlarını dahi ezberleyemeyeceğiniz kadar çok taze meyve ve sebze.

+Bir sigara yaktıktan sonra kahvenizi yudumlarken size herşeyi unutturacak Viktorya Gölü'ne bakan kafe ve restoranları.  

Goretti's Pizza / Entebbe

++Eğer ki bir erkekseniz kapristen uzak, şımarık ve komplike olmayan , ilk buluşmanızda size aşık olduğunu söyleyen "bence" çok güzel ve çok seksi kızları.

+Haftasonu şehirden biraz uzaklaşayım derseniz yaklaşık 3 saat mesafedeki Jinja 

+Nil nehrinin doduğu yer Source Of the Nile gerçekten görülmeye değer 

+Paranız olduğunda gidebileceğiniz ve kaliteli yemek yiyebileceğiniz restoranları. 

Canınız Harbiye kebabı veya kuru fasülye çektiğinde gidebileceğiniz Kampala'da yer alan 2 adet Türk Restoranı ( Kyoto- Vitamin Cafe ) 

+Queen Elizabeth National Park mutlaka gidilmesi gereken yerler arasında.

+Kaliteli ve kendinizi güvende hissedeceğiniz, bu sebeple de beyazların tercih ettikleri gece kulüpleri 

Bubbles ve Cayenne

+Uganda'da dövüşen, kavga eden insanlara rastlayamazsanız. Saatlerce konuşup tartışabilirler ancak hiçbir zaman kavgaya tutuşmazlar. 

Bir gece kulübü veya trafikte kavga eden insanlar görürseniz , taraflardan biri ya Türk ya da Arap demektir.

-Adrenaline ihtiyacım var ve cebimdeki para bana batıyor derseniz her sokakta bulabileceğiniz bet officeleri  veya 10'un üzerinde Casino'su. Üstelik Kampala'da yer alan Garden City alışveriş merkezindeki Simba Casino bir Türk sermayesidir.

+Türkiye ehliyetiniz varsa Uganda'da 3 ay geçerliliği olması ( Trafik soldan akıyor! ) 

Eksi faktörlerden bahsedecek olursak

- Güvenli bir ülke olmaması

- Dış Tehditler

2010 yılında Kampala'da Dünya Kupası maçlarının izlendiği esnada iki farklı restoranda gerçekleştirilen bombalı saldırı sonucu 74 kişi hayatını kaybetti. Saldırıyı El Şebab örgütü üstlendi. O tarihten bugüne kadar tehditleri devam ediyor. Yanılmıyorsam 3 ay önce saldırı hazırlığındayken evleri basılan El Şebab üyelerinin haberini tüm yerel gazeteler verdi.

Zaman zaman Amerika ve İngiltere elçilikleri aldıkları duyumlar doğrultusunda Uganda'da yaşayan vatandaşlarını mail veya sms aracılığıyla dikkatli olmaları hususunda uyarıyor. 

Sağolsun bizim Türk Elçiliğimiz de diğer elçiliğin uyarılarından 3-5 gün sonra " Türk vatandaşlarının kendilerini bilgilendirmesi üzerine!! " internet sitesine bazı uyarılar koyuyor. 

Güvenlik güçlerinin ve elçiliklerin uyarıda bulunduğu bu dönemlerde market avm hatta sokaklar bile boşalıyor. 

Her köşe başında eli silahlı bir asker veya polise rastlıyorsunuz. 

Biz Türklerin yabancı olmadığı bir psikoloji Yinede şehrin sessizliğe büründüğü bu dönemlerde gerçekten korkuyorsunuz.

İç Tehditler

- Yaşadığım tecrübeler doğrultusunda Uganda'nın ekonomisine ve imajına en büyük zararın , ülkesine hizmet etmek için  maaş alan polislerinden, askerlerinden ve belediye görevlerinden geldiğini söyleyebilirim. 

Biri belediye görevlisi mi dedi? 

Evet sizi çimlere basmaktan kelepçeleyerek tutuklama hakları var.

Almakta oldukları maaşların yeterli olmaması sebebiyle kendilerine yeni gelir kapıları yaratmaya başlamışlar ve tabiki bu gelir kaynağının hedef kitlesi beyazlar. 

Sizi kesinlikle işlemediğiniz bir suçtan dolayı itham edebilir ve sizi karakola götürmek isteyebilir. 

Aslında tek istediği paradır ve alıncaya kadar sizi bırakmamak için elinden gelen herşeyi yapacaktır. 

Sizi çimlere basmakla, seyir halindeyken kırmızı ışıkta geçmekle, tehlikeli araba kullanmakla, araç kullanırken cep telefonuyla konuşmakla itham edebilir.

Bu konuda yaşadığım en sinir bozucu tecrübe , gecenin bir saatinde Başkent Kampala'nın en işlek caddesinden evime gitmeye çalışırken, 3 üniformalı ve ellerinde otomatik silah olan polislerin içmekte olduğum sigarayı görmesiyle başladı. 

Tüm hışımlarıyla yanıma gelip

" Sen bu şehri yakmak mı istiyorsun ? diye sordu bir tanesi. 

(Bu durumlarda yapabileceğiniz en büyük hatanın güçsüz ve korkmuş görünmek olabileceğini söyleyebilirim. En sert şekilde üstünüze gelmeye devam edeceklerdir. Bunun yerine kuvvetli bağlantıları olan önemli biriymiş gibi davranmak daha akıllıcadır. 

Genelde tutar ve 3-5 kuruş vererek mevzuyu kapatabilirsiniz.

Kendilerine "Çok fazla Amerikan filmi izlediklerini söyledikten sonra evime gitmek istediğimi ve beni rahat bırakmalarını " söyledim. 

" Burada sigara içmenin yasak olduğunu ve suç işlediğimi, cezayı ödemeden hiçbir yere gidemeyeceğimi " söylediler. 

Bu durumlarla sürekli karşılaştığınızdan  meseleyi uzatmadan ve büyütmeden yolunuza devam etmek istersiniz . Uganda'da resmi görevlilere rüşvet veya haraç vermek o kadar sıradan bir durumdur ki farklı bir cebinizde onlara ödemek için her zaman 5.000 - 10.000 Shilling  (1.5$- 3 $) tutarsanız . Eğer ki cebinizdeki veya cüzdanınızdaki tüm parayı gösterirseniz bu sefer olay çok daha tehlikeli bir hal alabilir.

Kendilerine öbür cebimde bulunan 10.000 Shillingi uzattım. 

"3 kişi olduklarını ve paranın yeterli olmadığını " söylediler.

"Başka param yok" dediğimde ise "o halde karakola gideceğimizi " söylediler.

Cevabım "peki haydi gidelim ama öncesinde elçiliği arayıp avukat isteyeceğim " oldu. 

Elçiliği duymalarıyla birlikte " gerek yok bu saatte , sen evine git " deyip yürümeye başladılar. Ben de çok şükür deyip evimin yolunu tuttum. 

Karakola gitmekte hiçbir problem yok ancak gecenin bir saatinde karakola gitmek için polislerin arabasına binmek!!

- Uganda'da hırsızlık, soygun, gasp ve darp günlük olaylar arasında çok sıradanlaşmış durumda.

Yabancı bir kızcağızın yerlerde sürüklendikten sonra çantasının alınması, telefonla konuşurken birinin elinizden kapıp kaçması, hava karardıktan sonra kuytu köşe bir yerde gasp edilip üzerinizdeki bozuk paraya kadar herşeyinizin alınması veya gece yatarken sese uyanıp bir hırsızla göz göze gelmeniz, kaza geçirmeniz ve yardıma ihtiyaç duyduğunuz anda birinin yanınıza gelerek ceplerinizi boşaltması...

Bu olaylarla çok sık karşılaşılmasının sebebi hırsızlığın yüz kızartıcı bir suç olarak görülmemesi ve benimsenmiş olmasıdır.

Size ait birşeyi çalmak için gerekli koşulları ve ortamı yaratmaya çalışabilir veya bu ortam oluştuğunda fırsatı değerlendirebilmek için hazırda bulunurlar. 

Ancak iş kendilerinden çalmaya geldiğinde en feci şekilde; linçle ve ölümle sonuçlanır.

Eğer herhangi bir eşyanızı oturduğunuz kafe veya restorasyonda unuttuysanız. Sadece 1 dakika sonra almaya gittiğinizde bulamazsınız.  

Cep telefonunuzu veya tabletinizi çalmak konusunda uzmanlaşmış durumdalar .  

Nasıl mı? 

2 veya 3 kişilik gruplar halinde çalışıyorlar.

Özellikle araç içindeyseniz çok dikkatli olmalısınız. Trafik çok sık sıkışır. Bazen aynı noktada 30dk beklediğiniz bile olur.  Sol kapının yanında oturduğunuzu ve hava almak için camınızı yarıya kadar indirdiğinizi düşünün. 

Birinin aracın sağ kaputuna tüm gücüyle vurmasıyla birlikte." Ne oluyor " deyip yüzünüzü çevirdiğiniz anda yanınızda hazır bekleyen diğer soyguncu elinizdeki tablet veya telefonu çalıp tüm gücüyle koşmaya başlayacaktır. 

Durumu kabullenemeyip karakola gidip bildirim yapmak isterseniz. Sizden telefonun IMEI numarası ve içinde kullandığınız sim kartın numarasıyla birlikte telefonun teknik takibinin ve gerekli dinlemelerin yapılabilmesi için bir miktar para ödemeniz gerektiği söylenecektir. 

Tutar çaldırdığınız telefonun değerine göre değişebilmektedir ve pazarlığa açıktır. 

150.000 ush'den başlayan pazarlık 50.000 ush ye kadar düşürülebilir.

Gerekli bilgileri verdikten ve ücret ödemesini yaptıktan sonra telefonunuzun teknik takiple bulunacağına emin olabilirsiniz.

Ancak telefonunuz hiçbir zaman size teslim edilmeyecektir!! 

- Aracınız varsa bıraktığınız yerin güvenli olması çok önemlidir. Araç sağ ve sol dikiz aynalarının çalınması çok yaygındır. 

Bunu bilen araç sahipleri, dikiz aynalarının çalınmaması için monte olduğu yerde ortadan kırarlar. 

Ulaşım

- İster dolmuş kullanın ister boda boda (motor taxi) , hiçbir trafik kuralına uyulmaması sebebiyle çok sık kaza yaşarsınız. Kaza yaptığınızda hata sizin sürücünüzde ise, size yardım etmek yerine arkasına dahi bakmadan kaçacaktır. Boda bodalarda sizin kullanacağınız kask yoktur. Genelde  boda boda kullanan insanlar kendi kasklarını satın almaktadır.

Yürürken Dikkat

- Kaldırımda yürürken etrafı izleyeyim derseniz, kaldırımın üzerinde derinliği 2 metreyi bulan çukurları göremeyebilirsiniz. 

Başkent Kampala'da yer alan bir yaya kaldırımı.

Uganda'da HIV

- Kayıtlara göre Uganda'da nüfusun %7.2 sinde HIV virüsü mevcuttur. Ancak bu oran belirtiler sonucu sağlık kuruluşlarına başvurup test yaptıran insanları temsil etmektedir. Eğer ki ülkesel boyutta, kırsalı da kapsayan bir sağlık testi yapılacak olursa bu oranın %15 - %20 aralığında olacağına eminim.  

HIV hastaları Uganda'daki vakıflar aracılığıyla ücretsiz ilaçlar alabilmekteler. 

Tanıştığım HIV virüsü taşıyan kişilerin birçoğunun seçme veya korunma şansı yoktu. 

Doğdukları gün bu virüse sahiplerdi. 

Birçok HIV hastasında, bu virüsü taşıdıklarına dair hiçbir belirti göremezsiniz. 

Lütfen geleceğinizi riske atmayın. 

Sadece korunun!!

SITMA - MALARYA

- Herşey dişi anofel sineklerin bizi ısırmasıyla başlıyor. 6 kez yakalandım ve benim için Sıtma sıradan bir hastalık haline dönüştü.

Sinek koruyucu kremlerle korunabileceğinizi düşünebilirsiniz ancak Afrika'daki sivrisineklerin mutasyona uğramış ve Türkiye'dekilerden çok farklı olduğunu söyleyebilirim. 

Sizi giydiğiniz kot pantolon,çorap, gömlek veya tişörtün üzerinden ısırabiliyorlar ve bu hastalığa yakalanmamanız tamamiyle  şansa kalıyor. 

Bu sebeple size korunma yollarından değil de özellikle belirtiler ve  tedavi sürecinden bahsetmek istiyorum. 

Kendini tekrarlayan ve aynı belirtilerle ortaya çıkan bir hastalık olmadığını söyleyebilirim. İlk 3 sıtma teşhisimde , birbiriyle en ufak bir bağlantısı olmayan belirtiler gösterdi. 

Belki tek benzer belirti vardı o da yolun sonuna geldiğimi düşünmem. 

SITMANIN BELİRTİLERİ 

Sıtmanın belirtileri, nöbetler halinde ortaya çıkar. Enfeksiyona neden olan plazmodiumun türüne göre, belirtilerin şiddeti, nöbetler ve görülme zamanları değişir.

Nöbet başlamadan 2-3 gün önce hastada bazı belirtiler ortaya çıkar. Kişi, yorgun ve mutsuzdur. İştahı azalmıştır. Bunun dışında baş, bacak, sırt ağrıları görülebilir. Sıtma nöbetinde ilk görülen durum, titremedir. 2 saate kadar uzayabilir. Bütün vücut sarsılır. Titreme sırasında, ateş yükselir. Bu ateşin şiddeti, sıtmaya neden olan mikroba göre değişir. Deri kurumuştur ve sıcaklık hissi fazladır.

Ayrıca sıtmadan önce görülen başağrısı, nöbet boyunca da devam eder. Nabız yükselir ve hastada sinirlilik görülür. Sırt ve bacak ağrıları devam etmektedir.Sıtmanın ilerlediği durumlarda karaciğer ve dalakta büyüme görülür. Dalak yırtılırsa, iç kanama meydana gelir.Kansızlık görülebilir. Ayrıca hasta, solunum güçlüğü çekebilir. 

SItmanın Belirtileri yazısı www.saglik.net adresinden alınmıştır.

Sıtmanın kuluçka süresi 7 gündür. Belirtiler başladığında Afrika'daysanız sorun yok hastaneye gidiyorsunuz zaten herşeyden önce baktıkları şey Sıtma. Testlerden sonra Sıtma tespit edildiyse ya tablet başlıyorsunuz ya da iğne. Sadece 1 gün sonra kendinizi iyi hissetmeye başlıyorsunuz. İğnelerinizi veya haplarınızı bitirdikten sonra bir kez daha kan verip test yaptırıyorsunuz ve hayatınıza devam edebilirsiniz. 

Belirtiler Türkiye'ye döndüğünüzde başladıysa bilinçli olmanız gerekmektedir.

Çok kısa süre önce Sıtmadan genç bir insanımızı, THY Kabin Amiri Selda Durmaz'ı boş yere kaybettik. 

Hastanede grip teşhisi konulup evine gönderiliyor. Karşılıklı ihmaller zinciri. 

Hastaneye gittiğimizde bize bir form uzatıp doldurmamızı isterler ya. O forma "Yakın zamanda Afrika'da bulundunuz mu ? " sorusunun eklenmesi gerekmektedir. 

Bununla birlikte Afrika'dan Türkiye'ye dönüş yaptıktan sonra 10 gün içinde kendini iyi hissetmemeye başlayan her bireyin hastaneye gittiğinde Afrika'dan geldiğini belirtmesi ve Sıtma testi talep etmesi gerektiğini düşünüyorum.

Lütfen hayatınızı bir başkasının kurtarmasını beklemeyin. 

Sadece bilinçli olun. 

TİFO

Kirli içme sularıyla ve pis yiyeceklerle bulaşan ve Uganda'da çok sık rastlanan bakteriyel bir hastalıktır. 

Hiç yakalanmadım ancak birçok arkadaşıma Tifo teşhisi kondu. 

Bakteri vücuda girdikten 7-15 gün sonra hastalık belirtileri başlar. 

Belirtiler ishal, mide bulantısı, burun kanaması,yorgunluk, baş ağrısı ...

Sokakta satılan yiyeceklerden uzak durmanız ve marketlerde satılan ambalajlı suları tüketmeniz tifoya yakalanma riskinizi azaltacaktır. 

- Yalnız veya kız arkadaşınızla yürürken çok sık sözlü tacize uğrarsanız.  

- Eğer bir beyazsanız her fırsatta kazıklanmaya çalışırsınız. Sürekli pazarlık yapmak zorundasınız 

- Sürekli yaşanan elektrik ve su kesintileri 

- Ülkenin hiçbir altyapısı olmaması sebebiyle yağışlar sonrası yaşanan su basmaları.

- Hakuna Matata . Svahili dilinden gelen bu sözcük "Hiç sorun yok" "Hiç üzülme" 

anlamına gelmekte ve aslında tüm Afrika'lıların yaşam biçimini ifade etmektedir.

Hiçbir sosyal güvenceleri ve hiçbir birikimleri olmamasına rağmen kesinlikle gelecek kaygısı yaşamazlar ve bir Türk'ten veya Avrupalılardan çok daha mutlu ve stressiz bir yaşam sürerler. 

Temizlik veya güvenlik elemanlarının aylık maaşı 55-60 USD arasındadır. Vasıflı elemanlarınki 150 USD ye kadar çıkabilir. Maaş ödemeleri haftalıktır ve genelde Cuma günleri alırlar. Genelde de bu parayı aynı gece kafelerde veya gece kulüplerinde bitirirler ve sadece 1 gün sonra ceplerinde yol parası bile göremezsiniz.

Düşük gelire sahip, birikimi olmayan Ugandalıllar; hastaneye gitmeyerek, ucuz ve kötü beslenerek,hijyenik olmayan şartlarda yaşayarak tasarruf etmeye çalışırlar ancak kesinlikle eğlencelerinden ödün vermezler!

- Çocuk ölümlerinin en yüksek olduğu ülkelerden biridir. Sebeplerinin başında kötü beslenme , hijyenden uzak yaşam alanları, hastalık durumda tedaviye geç başlanması veya hiç başlanmaması yer almaktadır.

- Bir yıllık çalışma izni alabilmek için 1500$ devlete + 1000$ aracıya rüşvet ödemeniz gerekmektedir. 

Eğer Uganda'ya turistik amaçlı gidiyorsanız, gezin,dolaşın,eğlenin. 

Ama dikkatli olun. 

Eğer Uganda'ya yerleşmeyi planlıyorsanız ; kesinlikle yapmayın. Çok büyük bir hata olur!

İyi ki ilk olarak Uganda'ya gitmişim ve orayı yeterli tanıma fırsatı bulmuşum. 

Aksi takdirde bugün yaşadığım ülkenin ne kadar farklı, ne kadar güzel olduğunun farkına varamazdım. 

WELCOME TO RWANDA